Danuta z Gorzowa Wielkopolskiego ma pomnik w szwedzkim mieście. Polka uderzyła skinheada tym, co miała w rękach

Historia zdjęcia

13 kwietnia 1985 r. na rynku w miejscowości Växjö w Szwecji miało dojść do niecodziennego wydarzenia. Demonstracja zwolenników neonazistowskiej Partii Rzeszy Nordyckiej otrzymała pozwolenie od policji na zorganizowanie marszu, jednak mieszkańcom 60 tys. miasta nie podobała się ta inicjatywa. Tłumnie zebrali się na placu, by udaremnić jej pochód. Wśród nich była Polka, emigrantka z Gorzowa Wielkopolskiego, Danuta Danielsson. Kobieta jeszcze nie wiedziała, że jej zachowanie odbije się szerokim echem w Szwecji i na świecie.

Hansowi Runessonowi udało się uchwycić na zdjęciu moment przejścia demonstracji przez rynek. Na fotografii jego autorstwa widać młodych, ogolonych na łyso mężczyzn. Jeden z nich trzyma flagę neonazistowskiej partii. Za nim znajduje się postać niskiej kobiety, która usiłuje uderzyć go w głowę tym, co pierwsze wpadło jej w ręce, czyli własną torebką. Na jej twarzy maluje się wyraz złości i oburzenia. Kobieta dała upust frustracji nagromadzonej we wszystkich mieszkańcach miasteczka.

"Księżycowa torebka" hitem tegorocznej wiosny. Jak ją nosić? Zdradzamy kilka pomysłów Czytaj dalej

Polka bohaterką słynnego zdjęcia

Już następnego dnia po całym zajściu fotografia Hansa Runessona znalazła się w jednym z największych szwedzkich dzienników, Dagens Nyheter. Zyskała rozgłos w całej Szwecji, ale i na świecie. Brytyjczykom tak bardzo spodobało się to zdjęcie, że zdecydowali się przedrukować je do kilku swoich największych gazet. 

Fotografia Runessona otrzymała w Szwecji tytuł zdjęcia roku 1985, a następnie zdjęcia wieku nadanego przez magazyn Vi oraz Szwedzkie Stowarzyszenie Fotografii Historycznej.

Okazuje się jednak, że o samej bohaterce zdjęcia nie wiemy dużo. Kobieta poznała swojego męża, Szweda, w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie w 1980 roku wzięli ślub. Dwa lata później para przeniosła się do Szwecji. Po opublikowaniu słynnej fotografii chciała pozostać anonimowa, bała się zemsty neonazistów lub ewentualnego postępowania karnego. Nie udzieliła żadnego wywiadu i unikała rozgłosu. Danielsson miała problemy ze zdrowiem psychicznym, popełniła samobójstwo zaledwie trzy lata po wydarzeniu ze zdjęcia, rzucając się z wieży ciśnień w Växjö w 1988 roku.

Choć w momencie, gdy Danutę Danielsson uwieczniono na słynnej fotografii, kobieta miała zaledwie 38 lat, szwedzka opinia publiczna zaczęła nazywać ją “starą damą” (tant). To określenie symbolizuje w Szwecji „przyziemną i nieuznaną mądrość, odwagę cywilną i moralne wyrównanie”.

"Kobieta z torebką" - jak uczczono pamięć o słynnej Polce?

Aby uczcić historię kobiety, w 2014 roku szwedzka rzeźbiarka, Susanna Arwin, odlała z brązu miniaturowy posąg wzorowany na słynnej fotografii. Dzięki temu powstała inicjatywa, aby stworzyć posąg o naturalnych rozmiarach i ustawić go na tym samym placu, na którym doszło do zdarzenia ze zdjęcia. Pomysł ten jednak nie spodobał się władzom miasta Växjö, dla których rzeźba miała być rzekomą promocją przemocy na tle politycznym. Ponadto powstaniu pomnika sprzeciwił się także bliski krewny kobiety oraz sam autor zdjęcia.

Decyzja polityków wzbudziła duże kontrowersje wśród Szwedów. W ramach protestu zaczęli rozwieszać na pomnikach w całym kraju damskie torebki oraz deklarować chęci postawienia podobizny Danuty Danielsson w ich własnych miastach. Ostatecznie rzeźba będąca wiernym odwzorowaniem zdjęcia, stanęła w mieście Alingsås. Jednak aby uniknąć dalszych sporów, zdecydowano się podpisać ją “Kobieta z torebką”. Taki sam posąg ustawiono jeszcze w miejscowości Varberg. Podobizna kobiety znajduje się również na kampusie w Växjö. 

Podróżując do Szwecji, warto pamiętać o tej historii i odwiedzić pomnik sławnej Polki.